Een cultureel hart voor Rotterdam-Zuid

Theater Zuidplein is de nieuwe culturele hotspot van Rotterdam-Zuid. Naast twee theaterzalen en een café-restaurant huisvest het ook een vestiging van Bibliotheek Rotterdam. Theater Zuidplein is ontworpen door De Zwarte Hond en als Design Build Maintain (DBM)-opgave ontwikkeld en gerealiseerd door de combinatie Heijmans en Ballast Nedam.

Theater Zuidplein – in de bouwperiode bekend als het Kunstenpand – maakt deel uit van de gebiedsbrede PPS-ontwikkeling Hart van Zuid, rondom het Zuidplein en evenementencentrum Ahoy. In samenwerking met de gemeente Rotterdam realiseren Ballast Nedam en Heijmans hier naast het theatergebouw onder andere het Rotterdam Ahoy Convention Centre, Zwemcentrum Rotterdam, een uitbreiding van winkelcentrum Zuidplein, een nieuw busstation, een hotel, woningen en horecavoorzieningen. Ook de buitenruimte wordt volledig nieuw ingericht. Na het Zwemcentrum is Theater Zuidplein het tweede project in Hart van Zuid dat nu helemaal is afgerond.

Aluminium voile

Theater Zuidplein is een compact volume van circa 12.500 m². Vanwege de geluidseisen zijn de theaterzalen gepositioneerd aan de kant van de metrolijn, waardoor het gebouw hier een gesloten, robuust karakter heeft, met een bakstenen gevel voorzien van verticale accenten die de hoogte van de toneeltoren benadrukken. Contrasterend hiermee is de semi-transparante voile-gevel bij de entree, uitgevoerd in geanodiseerd aluminium. In dit entreegebied liggen de meest publieke functies. Overdag zorgt de opengewerkte gevel voor een bijzonder lichtspel in het interieur en ’s avonds benadrukt de gevel met zijn lichtuitstraling de uitnodigende entree.

Metselwerk

Grote aandacht is besteed aan het metselwerk. Vanaf het begin was duidelijk dat de binnenstedelijke locatie van het theater een grote akoestische uitdaging zou zijn. Het gebouw zou grotendeels gesloten en zware gevels moeten krijgen. Bovendien is het een alzijdig gebouw, dat van alle kanten zichtbaar is. Een bakstenen volume, met een steen die mooi verouderd, voldeed het beste aan al deze voorwaarden.

Engobe

Het mooie van de gekozen Deppe steen is dat het een rode steen is met een witte engobe (een gekleurde klei-slib die op de kleisteen wordt aangebracht voordat deze wordt gebakken). Omdat de engobe op deze Deppe-soort niet helemaal dekkend is schijnt de rode klei (van de scherf van de steen) door de engobe heen. Hierdoor ontstaat een bijzondere roze gloed. Deze engobe wordt alleen op de voorzijden en de koppen van de steen aangebracht en dan meegebakken.

Verticale naden

De engobe is alleen op de voorzijden en de koppen van de steen aangebracht. Als je dan de steen op zijn kant metselt komt de onderzijde, de klampzijde, naar voren. Deze is dan van een andere kleur, maar is wel familie van de ge-engobeerde kleur, omdat de originele kleur erin doorschijnt. Het gevolg is dat de grote rode voegen in het volume extra mooi uitkomen in het roze metselwerk.

Frog

Deppe gebruikt in de klamp ook een frog. Deze is bij Deppe extra diep. Door de frog droogt de klei beter en zuigt de steen zich bij het metselen beter vast aan de voeg. In Theater Zuidplein is deze frog – die er dus puur om technische redenen is – ook esthetisch gebruikt. Hij geeft de voeg meer detail. Vanaf een afstand zie je de naden. Als je dichterbij komt zie je dat de naden klamp zijn gemetseld. En als je nog dichterbij komt zie je de frog. Dat maakt een gebouw spannend en aantrekkelijk; het is rijk op verschillende schaalniveaus.

Dilataties

De verticale naden geven ritme aan de gevel en versterken de verticaliteit van het gebouw, vooral in de toneeltoren. Maar deze voegen verhullen ook de technische verticale dilataties die je altijd moet toepassen om te voorkomen dat het metselwerk gaat scheuren. Dilataties breken vaak het volume van een gebouw en maken het daardoor minder massief. Vaak zitten ze ook op de verkeerde plaats. In Theater Zuidplein zitten de dilataties in de esthetische naden. Ook zijn de nood-overstorten van de daken geïntegreerd in deze voeg, waarmee deze onzichtbaar zijn geworden.

Voeg

De kleur van de Deppe-stenen wordt versterkt door de terugliggende witte voeg. Een grijze voeg zou het metselwerk grauwer maken. De voeg is gemaakt met een lichte, witte doorstrijkmortel die ongeveer 10 mm terugspringt ten opzichte van de voorzijde van de steen. Het verband is wildverband, zodat het metselvlak massief oogt.

Metselwerk als geluidsbuffer

In de theaterzalen en in de ontvangsthal wil het theater veel lawaai maken, soms tot 105 dB. Het zware metselwerk in de buitenschil helpt mee het geluid binnen te houden, samen met brede spouwen, betonnen binnenwanden en doos-in-doos constructies. Met een lichte gevel was de geluidsreductie hier niet gehaald.

Credits Theater Zuidplein